وقایع الایام (کتاب)

وَقایعُ الْاَیّام کتابی به زبان فارسی تألیف ملا علی واعظ خیابانی (متوفای ۱۳۲۷ش). این کتاب که در چهار جلد منتشر شده، درباره وقایع و اعمال برخی ماه‌های قمری است. عمده شهرت کتاب به علت دو جلد دوم و چهارم است که به احوال و وقایع ماه محرم و قیام امام حسین(ع) می‌پردازد.

درباره مؤلف

ملاّ علی تبریزی (۱۲۴۵-۱۳۲۷ش)، مشهور به واعظ خیابانی، عالم و واعظ شیعه قرن چهاردهم قمری است. وی از سیدابوالحسن اصفهانی، میرزاعلی آقا شیرازی، شیخ محمدحسین کاشف الغطاء و آقا حسین بروجردی اجازه روایت داشت. تبریزی صاحب بیش از پنجاه تألیف است.

ساختار و محتوا

وقایع الایام در چهار جلد انتشار یافته و جلد پنجم منتشر نشده و نسخه خطی آن در کتابخانه مرعشی نجفی در قم نگهداری می‌شود.

• جلد اول: وقایع الایام در احوال رجب و شعبان؛ این جلد به دو ماه رجب و شعبان اختصاص دارد. چاپ نخستین جلد اول در سال ۱۳۲۵ق در چاپخانه کربلایی اسد آقا و به اهتمام محمد اسماعیل فرزند مؤلف صورت گرفت.

• جلد دوم: وقایع الایام در احوال محرم الحرام؛ این جلد به علت وجود حوادث عظیم و فتنه‌های روزگار نویسنده، هفت سال پس از جلد اول نوشته شد. این کتاب، نخستین بار در سال ۱۳۴۰ق با تَقْریظ میرزا صادق مجتهد تبریزی در تبریز به چاپ رسید و چاپ مجدد آن با حواشی و تقریظ سید عبدالحمید تبریزی غیاثی در سال ۱۳۵۱ق در چاپخانه آقا اسماعیل در تبریز انجام شد.

• جلد سوم: وقایع الایام فی احوال شهر الصیام؛ این جلد به احوال ماه رمضان، تفسیر برخی آیات و روایات و شرح حال اصحاب و تابعان می‌پردازد. محمد علی اردوبادی بر کتاب تقریظ زده و در سال ۱۳۵۱ق انتشار یافته است.

• جلد چهارم: وقایع الایام فی تتمة محرم الحرام؛ این جلد، تتمه و باقیمانده ماه محرم را در بر دارد و پایان تألیف آن ربیع الثانی ۱۳۵۴ق است. میرزا فتاح شهیدی و شیخ جعفر نقدی بر آن تقریظ زده‌اند. این جلد از ۱۳۳ منبع شکل یافته و در سال ۱۳۶۲ق با هزینه دوست مؤلف، مشهدی محمدعلی توتونچی به چاپ رسیده است.

شهرت کتاب

شهرت کتاب به علت مباحث جلد دوم و چهارم درباره وقایع محرم به ویژه قیام امام حسین(ع) است. مؤلف با بهره‌گیری از منابع فراوان به ذکر واقعه کربلا پرداخته و در بعضی موارد، تحلیل و نظر خود را بیان داشته است. برخی از مطالب این دو جلد از این قرار است:

از دیدگاه دیگران

سید محمدعلی قاضی طباطبایی در کتاب تحقیق درباره اول اربعین سیدالشهداء، کتاب وقایع الایام را با آنکه از ضعیف و قوی نقل کرده اما به‌دلیل ذکر سند نقل خود، دارای رویه خوبی توصیف می‌کند.

محمدعلی مدرس تبریزی، وقایع الایام در تتمه محرم را اثری پُربَها و گوهری درخشنده معرفی می‌کند که علاوه بر احیاء آثار اهل‌بیت، شامل مطالب متنوع علمی، تاریخی و ادبی بوده و قابل استفاده برای بزرگ و کوچک است.

پانویس

منابع

• اسفندیاری، محمد، کتابشناسی تاریخی امام حسین، تهران، وزارت ارشاد، ۱۳۸۰ش.
• خیابانی تبریزی، علی، وقایع الایام فی تتمة محرم الحرام، تحقیق الوان‌ساز خویی، قم، غرفة الاسلام، ۱۳۸۶ش.
• قاضی طباطبائی، سید محمدعلی، تحقیق درباره اول اربعین حضرت سید الشهدا،، تهران، وزارت ارشاد، ۱۳۸۳ش.
• قمی، عباس، فیض العلام، قم، نور مطاف، ۱۳۸۹ش.
• الوان‌ساز خویی، محمد، فهرست نسخه‌های خطی کتابخانه آیت الله ملاعلی واعظ خیابانی تبریزی، نسخه‌پژوهی، شماره۳، ۱۳۸۵ش.